کتاب شمایل نگاری مذهبی در هنر قاجار اثر علیرضا بهارلو انتشارات دانیار

هنر دینی گرچه فطرت و ماهیت خود را وامدار دین و برگرفته از آن حوزه میداند، با این وجود، در شرایطی، نقشی تأثیرگذار در اشاعه‌ی گرایش‌ها و تقویت باورهای مذهبی جامعه دارد. هنر، دین و سیاست، از دستاوردهای فرهنگی‌ای محسوب می‌شوند که پیوسته تعاملات خاص خود را در بستر جوامع داشته و هر یک به نوعی متأثر از دیگری بوده است. دوره‌ی قاجار از جمله ادواری است که چنین تعاملاتی در آن، با توجه به شرایط ویژه‌ی عصر، به نحو دیگری رقم میخورد. در این دوره، با نظر به رشد و توسعه‌ی مناسک مذهبی، پیدایش برخی تسامحات دینی و دگرش ذوق و سلیقه‌ی زیبایی‌شناختی توده‌ی مردم، قوالب هنری نمودهای بدیعی به خود می گیرند و مضامین دینی خاصی را با کمیت بیشتر عرضه می دارند که از آن میان می‌توان «شمایل نگاری‌های مذهبی» را به عنوان مصداق بارزی از این تحول برشمرد. کتاب حاضر با هدف مطالعه‌ی نقش هنرهای پیکرنمای مذهبی در ترویج عقاید دینی، غنای فرهنگ عامه، و اقتدار و مشروعیت دولت قاجار در صدد است تا به ارزیابی جایگاه هنرهای مذهبی شمایلی در چارچوب هنر عامه، همچنین اسباب و علل شکوفایی این آثار و در نهایت طبقه‌بندی و نحوه‌ی بازنمایی و تحلیل زیبایی‌شناسی آنها بپردازد. موضوع و مضمون این شمایلها در چهار دسته شامل پیامبران، امامان و بزرگان شیعه، علما و عرفا تقسیم بندی شده است. این کتاب اثری است تألیفی درباره‌ی یکی از مضامین مهم و رایج در هنر قاجار که با عنوان «شمایل نگاری» شناخته می‌شود. در این کتاب با ارائه‌ی ده‌ها نمونه‌ی تصویری از حوزه‌ی نقاشی مذهبی قاجار، سعی شده است بسترهای رشد و تحول هنرهای عامیانه و مذهبی و اهمیت این بخش از تاریخ هنر قاجار، در برابر سایر مضامین درباری و رسمی، به بحث گذاشته شود. «مطالعات هنر و معماری قاجار» مجموعه‌ای است گسترده و متنوع که تمرکز اصلی آن بر خوانش، پژوهش و معرفی هنر عصر قاجار در انواع رسانه‌هاست. در این مجموعه سعی شده است با نگاهی جامع به جنبه‌های مختلف فرهنگی و هنری این دوره و با رصد منابع موجود در داخل و خارج از کشور، طیف مختلفی از پژوهش‌های مرتبط با این حوزه در قالب ترجمه یا تألیف به دوستاران و علاقه‌مندان ارائه شود. غنای محتوایی، جذابیت بصری، کیفیت مطلوب و یکدست بودن قالب، از ویژگی‌های ظاهری و باطنی این مجموعه است که در تمام مجلدات، خود را ملزم به رعایت آن می‌دانیم.